Een onverwachte samenwerking, zo kun je de deal tussen HEMA en Jumbo noemen. Twee oer-Hollandse merken die gebruik gaan maken van elkaars expertises. De onverwachte samenwerking is minder onverwacht dan het aanvankelijk lijkt. 
Jumbo wil graag de grootste supermarktketen van Nederland worden. Met een marktaandeel van bijna 20% en met meer dan 600 winkels doet Jumbo het goed als de nummer twee van Nederland. Alleen het gat met de nummer één is groot, een te groot gat om snel te dichten met een paar filialen. De nummer één van Nederland is Albert Heijn en Albert Heijn heeft een marktaandeel van 34,7% en zijn er bijna 1.000 Albert Heijns in Nederland. 
 
De lat voor de groei van Jumbo ligt hoog, laat Jumbo-cfo Van Veen. ‘Van 8,5 miljard omzet in 2019 willen we naar tien miljard euro in 2021, het jaar waarin het bedrijf van de familie Van Eerd honderd jaar bestaat. Het marktaandeel willen we in die periode verhogen van 22 naar 25 procent.‘ Maar bij groeien hoort ook groeipijn, zo heeft ook cfo Van Veen gemerkt. 

‘Jaren geleden waren wij nog dat kleine bedrijf dat hartelijk verwelkomd werd als we een marktpartij overnamen en die partij van een ondergang redden. Inmiddels merken wij duidelijk dat wij als een grote partij worden gezien. Frits (Van Eerd, red.) en ik zijn een tijd terug naar Agrimarkt-winkels (overgenomen door Jumbo red.) gegaan. Daar werden wij soms met terughoudendheid ontvangen. We werden niet altijd warm verwelkomd. Dat was best schrikken, dat waren we niet gewend.’

De afgelopen jaren deed Jumbo diverse overnames, zoals Super de Boer in 2009, C1000 in 2012 en La Place in 2016. Jumbo-topman Van Eerd laat regelmatig in interviews weten dat aan die overnames nog geen einde is gekomen. ‘Verdere consolidatie in de markt gaat gebeuren en als wij die niet veroorzaken doet een ander dat wel.’ 
Van Eerd weet dat groeien alleen mogelijk is door overnames, de rek in de marktaandeelgroei is er uit en het openen van eigen filialen is kostbaar en tijdrovend. Winstcijfers geeft Jumbo niet, maar het heeft volume, omzet en marktaandeel nodig, wil het nummer één Albert Heijn opjagen. 

Online voorlopig geen groeimodel
Online is voor Jumbo nog steeds een verlieslatend onderdeel. Van de omzet komt maar liefst 96 procent uit de stenen supers en vier procent via het online kanaal. Maar Jumbo blijft er in investeren. ‘We krijgen er een steeds krachtiger middel mee in handen om klanten te binden,’ zegt cfo van Veen. Ondanks de verwachte online groei zal het volgens Van Veen niet meer zijn dan een versterking van de totale mix van afzetkanalen. Fysieke winkels zijn voor Jumbo een voorwaarde om meerwaarde te bieden. Jumbo heeft winkels op A-locaties nodig, het liefst in stadcentra. Maar aan toplocaties hangen zware prijskaartjes, daar kunnen de mensen van Hudson’s Bay uitvoerig over vertellen. Was er maar een ondernemer met toplocaties waar hij graag vanaf wil…

HEMA, een paar stoeltjes achter Blokker 
Hema draait al jaren moeizaam. Onder investeerder Lion Capital werd jarenlang verlies gedraaid en was er veel gedoe met eigen franchisers. Inmiddels is de keten in handen van investeerder Marcel Boekhoorn. Hema zit wat dat betreft een paar stoeltjes achter Blokker, in dezelfde ellendige achtbaan die maar niet wil stoppen.

De overname van HEMA door Boekhoorn vorig jaar had niemand zien aankomen en werd met veel gejuich ontvangen. Geen buitenlandse private equity-partij, maar een oer-Hollandse ondernemer zou van HEMA weer een winnend merk maken. Maar het loopt stroef. Eigenaar Boekhoorn heeft vanaf het begin grote plannen, Hema moest in 2018 eigenlijk 30 tot 35 winkels buiten de Benelux openen, maar moest deze plannen snel bij stellen. Hema leed in het vierde kwartaal van 2018 zelfs een recordverlies van 233 miljoen euro. In een ultieme poging om het tij te keren zet het bedrijf de eigen bakkerijen te koop. Hoewel de omzet voorzichtig elk kwartaal een beetje groeit, blijft het herstel broos. In het tweede kwartaal van dit jaar eindigde de Hema voor ruim €14 miljoen in het rood en zijn de bakkerijen nog steeds niet verkocht.

Ondertussen blijft eigenaar Boekhoorn geld pompen in de keten. De vorige eigenaar Lion Capital had HEMA volgehangen met schulden en wilde de winkelketen zo snel mogelijk met winst verkopen. Door de hoge rentelasten bleef nauwelijks geld over om te investeren. Boekhoorn heeft niet alleen HEMA overgenomen, hij nam ook de schuld van bijna 800 miljoen euro over. Over de leningen van HEMA zelf – een kleine 800 miljoen aan obligaties en bankkredieten – betaalt het bedrijf rente. Die lasten bedragen meer dan 50 miljoen euro per jaar en drukken zwaar op de resultaten van het bedrijf. Het aflossen van de leningen in de holding maakt die „loden last” niet lichter. Tot overmaat van ramp kreeg Hema deze week ook nog te maken kreeg met een Brits analistenrapport dat het faillissement van HEMA voorzag. 

Hoort wie klopt daar?
Boekhoorn zijn eigen zakken zijn diep en goedgevuld, maar hij zal ook naar de familie Blokker hebben gekeken en besloten hebben eerder een oplossing te vinden voor de kwakkelende HEMA-keten. Zelfs de eigenaar van de grootste kwakkelende keten in Nederland; Blokker durft dreigende woorden te uiten richting HEMA. Blokker-eigenaar Witteveen heeft HEMA in het vizier. Witteveen heeft onlangs de rechten gekocht om de winkels van de snelgroeiende Chinese prijsvechter in Nederland te openen. Met behulp van het Chinese Miniso, een koopjesketen met ‘duizelingwekkende groeicijfers’ wil hij de HEMA-klant wegsnoepen. 

Kortom. De bakkerijen laten zich niet zo maar verkopen, de internationale ambities moeten worden losgelaten en de concurrenten kloppen steeds harder op de deur. De toplocaties van HEMA drukken zwaar op de begroting, de kosten wegen niet op tegen wat er binnen komt. En dan is 33 kilometer niet ver. Tussen Nijmegenaar Boekhoorn en de Veghelse Jumbo-familie zitten 33 kilometers, een kopje koffie is zo geregeld. Jumbo kan HEMA goed gebruiken in hun expansiedrift op toplocaties, HEMA kan daarentegen heel goed Jumbo gebruiken om de loden schuldenlast te verminderen. De deal is gesloten en dit wordt zo naar buiten gebracht dat beide partijen winnaar zijn.

Wie is de winnaar van deze deal?
De deal is volgens Jumbo bedoeld om ‘de marktpositie van beide bedrijven verder te verbeteren’, Jumbo neemt tussen de 20 en 25 Hema-winkels over en gaat in alle Jumbo-vestigingen Hema-producten verkopen, zo luidde het nieuws afgelopen vrijdag. De gebruikelijke retaildeskundigen vervielen in superlatieven, deze deal moest gezien worden als ‘goed bedacht’, ‘prachtig’, ‘spannend’ en zelfs ‘baanbrekend.’ 

En dat valt allemaal wel mee. 
Het is deal tussen twee partijen die elkaar nodig hebben. Beiden partijen zullen geproost hebben met idee dat zij degene zijn die als beste uit de deal is gekomen. Op papier is Jumbo natuurlijk de grote winnaar. Jumbo ‘krijgt’ er filialen op toplocaties in steden bij (in de stad is Albert Heijn oppermachtig) en in ruil daarvoor leggen ze wat HEMA-spulletjes tussen de billendoekjes en lenzenvloeistof. 

Voor HEMA is weer wat lucht. Boekhoorn zal zelf ook weten dat niet heel Nederland ineens HEMA-spulletjes bij de Jumbo gaat kopen, maar het staat wel goed in de media. De samenwerking met Jumbo zal HEMA niet uit het slop trekken, daar zijn de problemen en de schulden te groot voor. De Jumbo-deal is voor Boekhoorn een kostenmaatregel, net zoals dat HEMA haar medewerkers minder gaat betalen. Elk dubbeltje wordt voorlopig omgedraaid. Met de miljoenen die Jumbo voor de HEMA-winkels betaalt kan Boekhoorn in iedere geval weer even de rentelasten betalen en hopelijk investeren in de Nederlandse HEMA-winkels en haar mensen. Wat dat verdient de HEMA ook wel weer eens.